Anotusi
O le biomolecules O i latou o molemole o loʻo i ai i mea ola uma. E mafai ona fai mai o biomolecules faia uma tagata ola tusa lava po o le a lona tele.
Taʻitasi molemole (fausia ai le biomolecule) e faia aʻe ai Atoma O mea ia e valaauina bioelement. Taʻitasi bioelement mafai ona aofia ai kaponi, hydrogen, okesene, nitrogen, sulfur ma afitusi. Taʻitasi biomolecule o le a aofia ai nisi o nei bioelement.
Galuega tauave
O le autu o le biomolecules o le "avea ma vaega taua" o tagata ola uma. I leisi itu o nei tatau ona fausia le fausaga o le sela. Atonu foi o biomolecules tatau ona faia ni gaioiga e talafeagai lona taua mo le sela.
Ituaiga o biomolecules
Biomolecules mafai ona faʻavasega i inorganic biomolecules pei o Vai, le Masima Minerale ma kasa, ae o le biomolecules o le natura e vaevaeina e tusa ai ma a latou tuʻufaʻatasiga o molemole ma faʻapitoa galuega.
E 4 ituaiga o biomolecules faʻatulagaina:
Karbohidate. E manaʻomia e le sela meaʻai gaʻo talu mai latou te maua mai ai le malosiʻaga tele. O loʻo faia i le 3 bioelement: Kaponi, Hydrogen ma Okesene. E tusa ai ma le tuʻufaʻatasia o nei molemole, e mafai ona avea gaʻo ma mea:
- Monosaccharides. E naʻo le tasi le molemole taʻitasi. I totonu o lenei vaega o fualaʻau aina. Ole kulukose ose monosaccharide foʻi ma e iai ile toto o mea ola.
- Disaccharides. O le tuʻufaʻatasia o lua monosaccharide carbohydrates o le a fausia ai se disaccharide. O se faʻataʻitaʻiga o lenei mea o le suka e maua i le suka ma le lactose.
- Polysaccharides. A toʻatolu pe sili atu monosaccharides ua faʻatasi e faʻaiʻuina i le gaʻo o le polysaccharide biomolecule. O nisi o nei mea o le masoa (maua i pateta) ma glycogen (maua i le tino o tagata ola, tele lava i maso ma i le ate vaega).
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Monosaccharides, Disaccharides ma Polysaccharides
Lipida. Latou fausiaina sela sela ma o malosiaga faaleoleo mo le tino. O nisi taimi o nei e mafai ona avea ma vaitamini poʻo homone. E fausia aʻe i le gaʻo gaʻo ma le ava malosi. I latou foʻi e tele filifili o atoms o kaponi ma hydrogen. E mafai ona faʻateʻaina i latou i vailaʻau e pei o le ava malosi poʻo le ether. O le mea lea, e le mafai ona faʻamamaina ia i le vai. E mafai ona vaevaeina e tusa ma a latou galuega faʻapitoa i vaega e 4:
- Lipids ma le malosi galue. Latou te i le tulaga o gaʻo. O le natura adipose pepa solo o le tele o mea ola ola i lalo o le paʻu. O lenei lipid e faʻatupuina se mea faʻapipiʻi ma puipuia mai le malulu. E i ai foi i laulaʻau o laʻau, puipuia mai latou mai le mago faigofie.
- Lipids ma faʻavae fausaga. O i latou o phospholipids (latou i ai phosphorous molemole) ma fausia ai le membrane o sela.
- Lipids ma hormonal gaioiga. Ua taʻua foi ia o "steroid”. Faʻataʻitaʻiga: homone itupa o tagata
- Lipids ma le vaitamini gaioiga. O nei lipids maua ai mea mo le tuputupu aʻe tatau o tagata ola. O nisi o nei mea o vitamini A, D, ma K.
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Lipida
Porotini. O ni biomolecules e faʻatinoina ai gaioiga eseese i le tino. E faia aʻe i latou i le mole mole o kaponi, okesene, hydrogen ma nitrogen.
O nei polotini o loʻo ia i latou amino acids. E 20 ituaiga eseese o amino acids. O le tuʻufaʻatasia o nei amino acids o le a mafua ai ona eseʻese polotini. Peitaʻi (ma tuʻuina atu ile tele o faʻatasiga) e mafai ona faʻavasegaina i latou i ni vaega tetele se 5:
- Malosiaga fausaga. O latou o vaega o le tino o tagata ola uma. O se faʻataʻitaʻiga o lenei vaega o polotini o le keratin.
- Polotini Hormonal. Latou te faʻatonutonuina nisi o galuega a le tino. O se faʻataʻitaʻiga o lenei vaega o le inisalini, o loʻo i ai le aoga o le puleaina o le ulufale o le suka i totonu o le sela.
- Puipuiga puipuiga. Latou te galulue o se puipuiga o le tino. O lona uiga, latou te nafa ma le osofaʻia ma le puipuia o le tino mai microorganisms, siama poʻo siama. O i ai igoa nei o sela. Mo se faʻataʻitaʻiga: papaʻe toto sela.
- Felauaiga polotini. E pei ona taʻu mai e o latou igoa, e nafa ma latou mo le feaveaʻia o vailaʻau poʻo molemoni i totonu o le toto. Mo se faʻataʻitaʻiga: hemoglobin.
- Polotini o gaioiga o le enzymatic. Latou faʻatelevaveina le faʻavasegaina o mea aoga e totoga eseese o le tino. O se faʻataʻitaʻiga o lenei o le amylase e gagauina i lalo kulukose e faataga ai lona sili atu assimilation e le tino.
Tagaʻi foʻi: Protein Faʻataʻitaʻiga
Nucleic acid. O latou o acid e tatau, o la latou autu autu, faʻatonutonu gaioiga o le sela. Ae o le autu aoga o le pasi luga o le kenera mea mai lea tupulaga i lea tupulaga. O nei acid o loʻo faia i luga o molemole o kaponi, hydrogen, okesene, nitrogen ma afitusi. Ua vaevaeina i vaega ia ua valaauina nucleotides.
E lua ituaiga o nucleic acid:
- DNA: deoxyribonucleic acid
- RNA: acid ribonucleic
Karbohidate
Monosaccharide gaʻo gaʻo
- Aldosa
- Ketose
- Deoxyribose
- Fructose
- Galactose
- Kulukose
Fuafua gaʻo
- Cellobiose
- Isomalt
- Lactose poʻo le suka suka
- Maltose poʻo le malt suka
- Sukalosi poʻo tootoo suka ma beets
Polokalame Polysaccharide
- Hyaluronic acid
- Agarose
- Mālamalama
- Amylopectin: masoa faʻalava
- Amilose
- Cellulose
- Dermatan sulfate
- Fructosan
- Glycogen
- Paramilon
- Peptidoglycans
- Proteoglycans
- Keratin sulfate
- Chitin
- Xylan
Lipida
- Avocado (gaʻo le faʻatumuina)
- Pinati (gaʻo le faʻatumuina)
- Puaa (gaʻo gaʻo)
- Hama (gaʻo gaʻo)
- Susu (Fat Ono)
- Nati (gaʻo le faʻatumuina)
- Olive (gaʻo le faʻatumuina)
- Iʻa (gaʻo polyunsaturated)
- Cheese (gaʻo gaʻo)
- Canola Seed (Le gaʻo gaʻo)
- Bacon (Fat Ono)
Porotini
Malosiaga fausaga
- Collagen (fibrous fesoʻotaʻi aano)
- Glycoproteins (o vaega o sela sela)
- Elastin (eletise fesoʻotaʻi fesoʻotaʻi)
- Keratin po keratin (epidermis)
- Histones (chromosome)
Polotini Hormonal
- Calcitonin
- Glucagon
- Toto tuputupu ae
- Insulin Hormonal
- Hormones 'autau
Puipuiga puipuiga
- Immunoglobulin
- Thrombin ma le fibrinogen
Felauaiga polotini
- Cytochromes
- Hemocyanin
- Hemoglobin
Faʻamalosi tino gaioiga
- Gliadin, mai le saito saito
- Lactalbumin, mai le susu
- Ovalbumin Reserve, mai fuamoa paʻepaʻe
Nucleic acid
- DNA (deoxyribonucleic acid)
- Avefeau RNA (ribonucleic acid)
- Ribosomal RNA
- Faʻavae gaosiga RNA
- Faʻaliliu le RNA
- ATP (adenosine triphosphate)
- ADP (adenosine diphosphate)
- AMP (adenosine monophosphate)
- GTP (guanosine triphosphate)