![Air Pollution 101 | National Geographic](https://i.ytimg.com/vi/e6rglsLy1Ys/hqdefault.jpg)
Anotusi
O le eleelea palapala E gaosia e le faʻaputuputuina o vailaʻau i tulaga e le lelei aʻafia ai le ola ma le atinaʻeina o le tagata ola. I nisi upu, latou mafai ona afaina ai le ola o laʻau, manu ma e oʻo lava i le tagata.
O le filogia o le i ai o le sooupu leaga soʻo se vaega o le siosiomaga. Pollutants mafai ona avea uma faatulagaina ma inorganic. E i ai le masani a faʻatele o vailaʻau e mafai ona faʻaleagaina i isi tulaga, ae e le tele i totonu o le palapala. Faataitaiga, otaota faatulagaina o mea ola e mafai ona faʻaleagaina se punavai, ae o lo latou i ai e le faʻaleagaina i eleele.
O le Faʻaleagaina o vailaʻau e muamua mitiia ma faʻaputuputu e le vao. I se isi faaupuga, e maua i latou i maualuga maualuga faʻatasiga i laʻau nai lo le lalolagi ma faʻapea ona faʻaumatia e manu poʻo tagata. O le gaioiga o le tuʻuina atu o vailaʻau (e le gata i meaʻai paleni ma faʻaleagaina) e ala i le filifili meaʻai ua taʻua filifili meaai.
I leisi itu, o vailaʻau e faʻaleagaina le eleele e mafai foi ona pasi i totonu o le eleele.
I le taimi nei, o mafuaʻaga autu o le filogia e fesoʻotaʻi ma gaioiga lautele-tamaoaiga e faatupuina faʻamaʻimau otaota. Ae ui i lea, e taua le maitau o loʻo i ai foʻi faʻaleagaina faʻanatura mea. Mo se faʻataʻitaʻiga, uʻamea o loʻo i totonu papa poʻo le lefulefu na gaosia e le palapala ua faaleagaina. Latou te le o iai i le lisi o faʻataʻitaʻiga aua e le o mea faʻaleagaina ia o le eleele.
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Faʻaleagaina i le Taulaga
Pollutants mai le natura e valaʻauina faʻamutaina ma i latou mai gaoioiga a tagata ua valaauina exogenous poʻo le anthropogenic.
O le aʻafia o mea taʻitasi i le eleelea palapala faʻamoemoe i eseese itu:
- Le ituaiga o vailaʻau: O le tikeri o le faʻasalaga, o le tino ma vailaʻau uiga o le vailaʻau, o lona maualuga oona, o le tikeri o le ola maloloina ma lona taimi e nofo ai i le eleele.
- Fuafuaina o tau: O isi vailaʻau e mafai ona faʻalaʻitiiti faʻalauteleina le saoasaoa i le vaitau o timuga. Peitai, o le iai o le susū e fiafia foi i le fesiitai o mea filogia mai le palapala i le vai.
- Faʻailoga o le eleele: Eleʻele toʻafilemuina i le faʻaleagaina o mea ia e maualuga le aano o meaola ma minerale palapala, aua latou te faʻatagaina le faʻaaogaina o le ionic o mea fou. vailaʻau, mafua ai lona pala i le 'eseʻese Atoma. Latou maua foi le sili atu numera o meaola ma le agavaʻa e faʻaleagaina ai mea faʻaleagaina.
Faʻapalapala eleele autu
Uamea mamafa: Latou oona e oʻo lava i le maualalo o faʻasologa. O nei mea eleelea e mafua mai i fale gaosi faʻatafunaina ma lapisi eleele faʻataʻamilo.
Pathogenic meaola niniʻi: O vailaʻau faʻaleagaina ia e mafai ona omai mai faʻatuputeleina o manu, mo se faʻataʻitaʻiga i nofoaga o lafumanu, pe mai faʻataʻatiaga eleele.
Hydrocarbons: O mea ia e gaosia e carbon ma hydrogen atoms, o loʻo iai i totonu ole Suauʻu. O loʻo iai foʻi le nitrogen, oxygen ma le sulfur. O le faʻaleagaina o le Hydrocarbon e tupu ona o le masaa i felauaiga ma utaina ma lauina i lalo ni gaioiga, tafe mai laina paipa poʻo falefaigaluega, faʻalavelave faʻafuaseʻi.
O le faʻamuina o le suavai e aʻafia ai le faʻavae o le eleele, faʻateleina lona mafai gafatia e le vai i luga o le eleele ma faʻapea ona aʻafia ai lona malosi vai. I le male, hydrocarbons latou tuʻuina i lalo le pH o le palapala, faia acidic ma o lea laʻititi talafeagai mo galueaina po o le tuputupu ae o vao vao. E faʻateleina ai foʻi le manganese, uʻamea ma avanoa ai le phosphore.
Tagaʻi foʻi: Faʻaputuga suavai autu
Pesticides: O vailaʻau ia e faʻaaoga e faʻaleaga ai, faʻafetauaʻi pe faʻafitia ai faʻamaʻi. E mafai ona faʻaaogaina i le taimi o gaosiga, teuina, felauaiga poʻo meaai gaosi. A faʻaogaina e puipuia ai le iai o iniseti, e taʻua ia iniseti. Afai latou te faʻaaogaina e aloese ai mai le i ai o laʻau le manaʻomia. E faʻaleagaina e le vailaʻau vailaʻau le palapala pe a faʻaogaina i togalaʻau.
E ova atu i le 98% o iniseti faalafua e oʻo atu i isi nofoaga nai lo i latou na sailia. E tutusa foʻi le mea e tupu ile 95% o vailaʻau. O lenei mafuaʻaga, i le tasi itu, i le mea moni o le matagi e ave vailaʻau faʻasusu i isi eria, faʻaleagaina le gata i le eleele ae faʻapea foi Vai ma le eafaaleagaina le ea).
I leisi itu, o vailaʻau oona e mitiia e vailaʻau, a o le i oti, e mafai e manu felelei ona avea ma meaʻai. Fungicides o le vasega o vailaʻau faʻatele e faʻaaoga e tau ai pulou. O loʻo iai le sulfur ma le kopa, o mea faʻaleagaina ia.
Tagaʻi foʻi: O Mea Aunoa Filogia o le Ea
Lapisi: O lapisi na faia e taulaga tetele, faʻapea foʻi ma eseese alamanuia, o se tasi o mea faʻaleagaina tele o le palapala. O le lapisi faatulagainaI se faʻaopopoga i le faʻaleagaina o le eleele, e faʻatupuina ai kasa faʻapipiʻiina e faʻaleagaina le ea.
Oona: Pollutant acid i le palapala e mafua mai lava i galuega tau pisinisi. O le acid lafoai o sulfuric, nitric, phosphoric, acetic, citric ma carbonic acid. Latou mafai mafua mafua salinization o eleele, puipuia le tuputupu ae o fualaʻau.
Maina: O le siʻosiʻomaga aʻafiaga o le maina e afaina ai le vai, ea ma e faʻaleagaina ai foʻi laufanua o laufanua ona o le tele o gaioiga o le lalolagi e manaʻomia. Tailings vai (o le vai faʻaaoga e tiaʻi ai le eliina o otaota) teuina mercury, arsenic, taʻitaʻi, cadmium, 'apamemea ma isi mea leaga i luga o le eleele.
E mafai ona latou tautuaina oe:
- Pollutants Autu o le Ea
- Faʻataʻitaʻiga o Faʻafitauli i le Siosiomaga
- Faʻataʻitaʻiga o Eleele Faʻaleagaina
- Faʻataʻitaʻiga o le Faʻamamaina o le Suavai
- Faʻataʻitaʻiga o le Faʻasaʻolotoina o le Ea
- Faʻataʻitaʻiga o le Faʻapalolosi i Aai