Anotusi
O le tagata ola (meaola), faʻalagolago i le aofaʻi o sela e faia ai latou, mafai ona mafaufauina unicellular (pe afai e aofia ai le tasi sela) poʻo multicellular (pe multicellular, ia e faia mai i sela e lua pe sili atu).
O le sela ua manatu i latou o le maualalo iunite o le olaga. Latou o iunite uma i se morphological ma aoga vaega. Latou o morphological iunite aua latou o loʻo siʻomia e se teutusi, e taʻua o le sela poʻo le cytoplasmic membrane.
I le male, sela oi latou o gaioiga faʻatinoina aua latou fausia ai se faigata biochemical system. E pei o lea, ua ia i latou le agavaʻa e fafaga ma tausi a latou lava metabolism, ia tuputupu aʻe ma faʻatele mai le gafa o mea o lo o latou i ai i totonu o le vaega o loʻo i ai, e faʻavasega (atiaʻe ni uiga faʻapitoa e ese mai i isi sela), ma ia suia.
O uiga uma o sela e tufatufaina e unicellular ma multicellular meaola (e taʻua foi multicellular).
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Cellular Organelles (ma lona aoga)
Toe gaosia sela
O le okeni multicellular latou tulaʻi muamua mai le tasi sela. E oʻo i tagata i le taimi o le afuafua o le amataga o le sela. Peitaʻi, o le sela na amata loa ona uluola. E mafai ona toe gaosia sela e ala i auala e lua:
- Mitosis: Tupu i sela sela. E naʻo le tasi le vaevaeina o le sela (lua sela mai fafo mai le sela). Tuaʻiga chromatids tuuʻeseʻese ma leai se crossover tupu, o lea la o le lua tama teine sela maua tutusa faʻamatalaga gafa. O se vaevaega puʻupuʻu puʻupuʻu e faʻamoemoe i le tuputupu aʻe ma le faʻafouina o sela ma aʻa.
- Meiosis: E gaosia naʻo sela o gametes (sela feusuaʻiga). E faalua ona vaelua le potu. I le muamua vaevaega, homologous chromosome e vavaeʻese i le lona lua, chromatids e vavaeʻese ona i ai lea o se crossover i le va o homologous chromosome. O le mafuaaga lena o le fa afafine sela e eseʻese genetically. O lona faʻamoemoe o le faʻaauauina o le ituaiga ma fesuiaʻiga o kenera.
Mai luga e mafai ona faaiuina lena okeni multicellular Latou maua uma o latou sela (sei vagana ai o feusuaʻiga) mai le tasi amataga sela faʻafetai i mitosis.
I meaola eseese, e le tutusa uma sela, ae e eseʻese e faʻataunuʻu ai gaioiga eseese: mo se faʻataʻitaʻiga, e i ai sela o neula, sela o epithelial, sela maso, ma isi. O le sela faapitoa o loʻo faʻatulagaina i seti e taʻua o ie, ia e sui faia okeni.
Prokaryotic ma Eukaryotic sela
I le faʻaopopoga i le eseʻesega, e lua ituaiga autu o sela e mafai ai ona iloa eseʻese ituaiga 'eseʻese e lua:
Sela Prokaryotic: La latou lapoʻa e laititi atu i le lua microns, ma e ui lava e i ai o latou sela membrane, latou te le maua se membrane nukila (o le tasi e vavaeʻeseina le fatu mai le cytoplasm). DNA o loʻo iai o se tasi liʻo mole molemole, ma nai porotini fesoʻotaʻi e iuni vaivai. DNA fausia ai le tasi chromosome. Pau a na ole cytoplasmic organelles o tamaʻi liposome. E leai se auivi i totonu. Prokaryotic sela fausia PROCARIONTE ORGANISMS (siama ma cyanobacteria). E masani lava o UNICELLULAR meaola, seʻi vagana ai myxobacteria.
Eukaryotic sela: O lona lapoʻa e sili atu i le lua microns, i le faʻaopopoina i le sela sela o loʻo i ai le membrane eletise. DNA fausia laina mole mole ma polotini fesoʻotaʻi e ala i fusi malosi. DNA fausia ni vavaeʻeseʻesega chromosome. Le sela aofia ai eseese o cytoplasmic organelles, auivi i totonu, ma totonu membrane compartments. Eukaryotic sela fausia EUCHARIAN ORGANISMS (pei o manu, laʻau ma le tagata) o PLURICELLULAR meaola.
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Unicellular ma Multicellular Faʻalapotopotoga
E mafai ona tautuaina oe: O totoga o le Tino Tagata
Faʻataʻitaʻiga o meaola eseese
- Le tagata ola: O ituaiga 'eseʻese o sela e faʻatupuina ai le tele o sela o loʻo fai ma faʻasolosolo, neula, ponaivi, ma isi.
- Paa: E pei o isi crustaceans, vaega o ona sela e eseʻesega e fausia ai se exoskeleton, o se fausaga e ufiufi ma puipuia le manu.
- Dolphin: Meaola mama. Pei o meaola uma, e faia mai ituaiga eseese o sela o manu eukaryotic.
- Saito: Sereal o le mutia aiga. E faia mai ituaiga eseese o eukaryotic toto sela.
- Folo: Manulele o femalagaaiga masani, auai i le aiga o le hirundínidos, o le faʻasologa o passerines.
- Mutia: Pei o isi monocotyledonous laau, o lona faʻavae aofia ai meristematic sela e faʻatagaina lona umi e faʻateleina pe a maeʻa.
- Moa: Manu o le aiga Phasianidae. Pei o isi manulele, o loʻo lilofia i fulufulu e faia aʻe i sela faʻapitoa i totonu ole epidermis e taʻua o keratinocytes.
- Salemoni: O iʻa sami ma vai magalo. Pei o le tele o iʻa (ponaivi poʻo le cartilaginous) o lona paʻu e ufiufiina i una, faʻapitoa sela ese mai una fua o le reptile.
- Rane le tumau: Amphibian anuran o le aiga Ranidae, lea e nofo i Europa ma matu sisifo o Asia.
- Leiti lanumeamata: Vaʻaiga o pili (reptile) o le aiga Teiidae. O loʻo tu i totonu o le ecozone e sosolo i le Atenitina, Bolivian ma Paraguayan Chaco.
Ioe, i le faʻaopopoga i mea na taʻua, e afe ma afe faʻataʻitaʻiga e mafai ona lisiina, talu ai o meaola uma o loʻo i ai o multicellular tino. Afai e te manaʻomia nisi faʻataʻitaʻiga, e mafai ona e asia le vaega ole Faʻataʻitaʻiga o Vertebrate Animals, poʻo Manu invertebrate.
- E mafai ona tautuaina oe: O a Unicellular Faʻalapotopotoga?