Tusitala:
Laura McKinney
Aso O Foafoaga:
5 Apelila 2021
Faafouga Aso:
14 Mae 2024
Anotusi
O le laufanua o le saienisi o loʻo suʻesuʻeina le laualuga o le paneta Lalolagi: o lona faʻaletino ma faʻamatalaga faʻanatura (mapusaga, tau, eleele, flora ma fauna); lona ata faʻatusa ma sosaiete o loʻo nonofo ai. O loʻo faʻamatalaina ma faʻamatalaina e le laufanua o Geography mea masani ma aga masani a tagata, o a latou mea na fai, ma faʻafefea ona suia i latou taimi.
Ua vaevaeina Geographic i ni autu tetele se lua: faʻaitulagi faʻafanua (suesue faʻafanua faigata e pei o itulagi, teritori, laufanua, atunuʻu) ma lautele geography, lea ua vaevaeina i:
- Nofoaga faʻafanua. Suesue i sosaiete a tagata, le va feagai ma i latou, o gaioiga latou te faia ma le siosiomaga (teritori, talaʻaga) o loʻo latou nonofo ai.Suesue i le tagata soifua ma le va feagai ai ma lona siʻosiʻomaga. E aofia ai lala eseese o suʻesuʻega, mo se faʻataʻitaʻiga: aganuu a tagata aganuu, nuu mamao ese tagata.
- Faʻafanua o le tino. Suesue i uiga faʻaletino o le fogaʻeleʻele o le lalolagi ma elemene o loʻo faia ai: tulaga faʻamalieina, vao, vao. E aofia ai lala eseese o suʻesuʻega, mo se faʻataʻitaʻiga: faʻamaumauga, geomorphology
Ituaiga o faʻafanua tagata
- Nofoaga faʻafanua o tagata. Suesue i nuu i tua, a latou fausaga, latou polokalama, latou gaioiga, pe faʻafefea ona latou fausiaina, latou lelei o le olaga. Nisi saienitisi e mafai ona galulue faʻatasi ma lenei o agronomy ma tamaoaiga.
- Nofoaga faʻafanua tagata. Suesue i taulaga taulaga, latou fausaga, o latou uiga, elemene e fausia ai i latou, lo latou atinae i le aluga o taimi. Suesue i le taulaga siosiomaga, le taulaga o taulaga.
- Fomaʻi faʻafanua tagata. Suesue i aafiaga o le siosiomaga i le soifua maloloina o tagata. Suesue i le soifua maloloina tulaga o le faitau aofai o tagata. O lona saienisi ausilali o vailaau.
- Tagata faʻafanua o felauaiga. E auʻiliʻili ituaiga o felauaiga ma auala o felauaiga i totonu o se avanoa avanoa faʻafanua, latou aʻafiaga i le sosaiete ma le natura siosiomaga.
- Tamaoaiga tamaoaiga tagata. Suʻesuʻe le faʻagaioiga o le tamaoaiga i totonu o se nofoaga faʻapitoa. O loʻo faʻaalia mai ai ituaiga eseʻese o faʻatulagaina tau tamaoaiga ma le faʻaaogaina o mea faʻanatura.
- Sociopolitical tagata faʻafanua. Suesue i ituaiga o faiga faaupufai ma agafesootai o se faitau aofai o tagata, faalapotopotoga, malo faiga.
- Faʻafanua o tagata faʻafanua. Iloilo le aganuu o tagata taʻitoʻatasi poʻo le sosaiete ma fesoʻotaʻiga i totonu ia latou.
- Talafaʻasolopito tagata. Suesue i suiga faʻale-aganuu suiga o loʻo feagai ma se aofaʻi o tagata poʻo se laufanua faʻafanua i le aluga o tausaga.
- Faʻafanua o le matua. Faʻailoa foi o le geologontology, o loʻo suʻesuʻeina ai aʻafiaga o tagata matutua i se faitau aofaʻi.
Ituaiga o faʻafanua tino
- Climatology. Suesue i tulaga tau o se itulagi. E vaevaeina i le liliu atu i auiliiliga climatology (fuainumera suʻesuʻega o uiga lelei o le tau), synoptic climatology (auiliiliina le tau o tele laueleele tele) ma taulaga climatology (auiliili le tulaga tau o se aʻai faapitoa).
- Geomorphology. Suesue i foliga o le lalolagi. Ua vaevaeina i: fluvial geomorphology (suʻesuʻe na teritori na fausiaina o se taunuuga o le eleele solo ma timuga gaioiga), slope geomorphology (suesue maualuga laueleele, e pei o mauga), matagi geomorphology (maitau pe faʻafefea le laufanua suiga ona o le aafiaga o le matagi), glacial geomorphology (suesue le teritori ufiufi e tele eria o le aisa), clomatic geomorphology (suesueina le sootaga i le va o le tau ma le teritori) ma malosiaga geomorphology (suesueina le fesuiaiga o le eleele e endogenous ma exogenous gaioiga o genesis ma eleele tafia) .
- Hydrography. Suesue i avanoa avanoa e taua vai o vai. Ua vaevaeina i hydromorphometry (suesue vaitafe ma vaitafe, o latou uiga, fua) ma le sami hydrography (suesue le pito i lalo ma luga o le sami).
- Fanua o fanua. Suesue i uiga o le matafaga o vaitafe, sami, vaitafe, vaituloto.
- Biogeography. Suesue i le tufatufaina o mea ola i le terrestrial space. O loʻo vaevaeina i le futogeography (suʻesuʻeina le lauolaola o le itulagi ma sootaga i le va o nei tagata), zoogeography (suʻesuʻeina le fuʻa o le vaipanoa ma faiā latou te faʻatutuina ma le tasi ma le isi) ma le biogeography a le motu (suʻesuʻe manu ma laʻau ola i atumotu) .
- Paʻoaʻoga. Suesue le amataga o eleele i se vaega faapitoa.
- Palaeogeography. Na te faʻapitoa i le toefausiaina o se avanoa i vaitau eseese o eleele faʻafanua. Ua vaevaeina i tolu lala: paleoclimatology (suesue le fesuiaiga o le tau i le aluga o tausaga), paleogeobiography (suesueina le fesuiaiga o se itulagi e faatatau i flora ma fauna), paleadiumology (auiliiliina suiga o sami, vaitafe, vaituloto).
- Faʻaauau ma: Ausilali aʻoaʻoga o Geography