Anotusi
- Ituaiga o faiā
- Matafaioi i le evolusione faiga
- Fetuunaiga o manu
- Faʻataʻitaʻiga o manu feʻai
- Mafai ona auauna atu ia te oe
O le predation O le sootaga faʻanatura lea e manaʻomia e se tasi ituaiga ona tuli le isi e ola ai, talu ai e naʻo lona pau lava le avanoa e fafaga ai.
E masani ona faia e le faʻalele tuʻufaʻatasiga se sao taua i soʻo se atinaʻeina. E seasea ona tuʻuina i lalo, o tagata taʻitoʻatasi o loʻo iai i totonu o le manu feʻai (e taʻua o le manufeʻai ma le manu feʻai) e eseese o latou ituaiga o meaola, ma i isi tulaga e mafai ai e le tasi manu feʻai ona faoa e le isi manu i le taimi e tasi, ae o le tasi manu e mafai ona faoa e le tele o manu feʻai.
I faʻamaʻa, e le pei o le tele o isi fesoʻotaʻiga faʻanatura i le natura, e tasi lava le tagata manua ma tasi le tagata e toʻatasi e faʻamanuiaina: o le manufeʻai manaʻomia le vete, ae o le vete ono manaʻomia e puipuia ia lava mai le mataʻutia o loʻo lafi. O le fusuʻaga faiā e aofia ai vaʻaiga vaʻaia pe faʻamalosiʻau e aumaia ai e le manufeʻai ia latalata atu i le manu, poʻo se gagau e faia lemu e aloese mai le faʻamaʻimauina o le malosi.
Ituaiga o faiā
Le mea e taʻu ole fesoʻotaʻiga ole olaola e mafai ona eseʻese ituaiga:
- Faʻavae: Afai o se faʻalapotopotoga maua mai ana meaʻai mai seisi ma afaina ai i lona faia, o lona parasite.
- Tomai: Lua tagata ola mafai ona manaʻomia le tutusa punaoa mo lo latou tuputupu aʻe. Mo se faʻataʻitaʻiga, lua laʻau o loʻo tu latalata e ono manaʻomia le faʻaaogaina o mea aoga mai le palapala, susu, ma le susulu o le la. I nei tulaga, latou te avea ma tauva ma tiga le tasi i le isi.
- Faʻamaoniga: Afai e maua e se meaola A ni penefiti (tautua poʻo se punaoa) mai se isi faʻalapotopotoga B, ae o le meaola B e le aoga pe afaina ai foi ia, o le tino A o se mea faʻatau.
- Mutualisme: O ofisa uma e lua e faʻamanuiaina mai le mafutaga.
- Galulue felagolagomai: O meaola uma e lua e aoga mai le faiā, ae o lo latou ola e le faʻamoemoeina i luga o lena sootaga, e pei ona tupu i mataupu o le felagolagomaʻi.
Matafaioi i le evolusione faiga
O le faʻamuamua sa masani ona avea ma totonugalemu o le evolusione gaioiga. O se vaega foi o le siosiomaga, ma le faʻaititia o ni ituaiga meaola o loʻo tupu mai ai le fesoasoani e faʻatumau le paleni o le natura: afai e amata ona tupu le faʻatonutonu se tasi o latou, e ono faʻaiʻuina ona gagau le paleni o le siosiomaga.
E vaaia e le 'aufaʻafefe le faʻapaleniina o le siosiomaga, ma latou te atamamai i le faʻatonutonuina o le aofaʻi o tagata o isi ituaiga: latou iloa lelei atoatoa afai e le o iai le avanoa e faʻaauau ai ona tuputupu aʻe i le faitau aofaʻi o tagata, o lona autu mafuaʻaga o meaʻai o le a iʻu lava ina mou atu.
Fetuunaiga o manu
E masani ona tutupu fetuunaiga faaletino taumafai e faʻaaoga lelei lenei fusuʻaga, ona o le manu feʻai e masani ona atiaʻe atigivae, maamaʻai nifo, saoasaoa, vave gaioi, e filifili e faʻatino le tulimanu i se vaega ma le faʻateia osofaʻiga, ae o le vete puipuia latou lava i le tamoʻe, lafi, e oʻo lava i le faʻafoliga. lo latou oti ma tiaʻi ese mea ma se manogi leaga poʻo se tofo.
Togitasi faʻafitafita
O se tasi o sili mataʻutia tulaga o le predation gaioiga o le o le togitasi faʻafitafita, pe a fai o le tino e mafai ona fesuiaʻi lona lanu ma foliga, avea faʻapei o le laufanua, avea atili faigata mo le aloaʻia e le manu feʻai i le tulaga o se puipuiga uiga, poʻo le vete pe a fai o le suiga i le itu a le manuki .
O manu la, e maua a e pei o mea e leai ni ola pei o maa, ogalaau, laulaʻau ma lala, i se auala e toeititi faigata ai ona latou faʻafetaiaʻia seʻi vagana o se gaioiga na mafua ai ona latou maofa: o lenei amioga na toe faia e tagata mo le togavao gaioiga ma taua.
Faʻataʻitaʻiga o manu feʻai
- Le leona, manufeʻai impalas, zebras, pafalo (vaʻai i le ata).
- Le luko, manu feʻai i le nifo.
- Rattlesnakes, vete mo badgers ma nisi hawks.
- O le mink Amerika, o se tamaʻi manufeʻai iʻa ma mollusks.
- O leila, manu feʻai a le leona.
- Le weasel, manu feʻai o isumu.
- O le Badger, predator o anufe.
- Le taika, manu feʻai i puaʻa vao.
- O le malie, manufeʻai le tele o iʻa.
- O le miula tia, vete o le puma.
- O le anaconda, o le amphibian sili ona taua.
- O le rane, o le manufeʻai o le faʻamama.
- Le manuʻai, manu feʻai i le crayfish.
- O le vao, vete a le luko ma le alope.
- Le taika, manu feʻai o pafalo.
- O le alligator, o le manufeʻai o nisi iʻa.
- O isumu, vete a le tarako.
- O le leming, vete o le lulu arctic.
- O le leona Aferika, o le manufeʻai le zebra.
- O le taika, manu feʻai i nisi iʻa.
- Le jaguar, predator o aila.
- O le faʻamau, manu feʻai o nisi iʻa.
- Le taʻifau, manu feʻai o manulele.
- O le jaguar, o le manufeʻai o tapir.
- Lago ma pepe, lele mo rane.
Mafai ona auauna atu ia te oe
- Faʻataʻitaʻiga o le Faʻafefe ma Fuafua
- Faʻataʻitaʻiga o Manu Feʻai
- Faʻataʻitaʻiga o le Mutualism
- Faʻataʻitaʻiga o Parasitism
- Faʻataʻitaʻiga o le Commensalism