Ma le igoa o Vaitafe E iloa i galu masani o vai faifaipea e tafe atu i isi vai tai tutusa, e taʻua o sami: o vaitafe o vaitafe o sami, ma o lona uiga o le puna o le sami, o le vai luga o loo aofia ai 71% o le laueleele terasitila.
Ua tumu le lalolagi i vaitafe ma o le tele o atunuʻu e tele o latou vaitafe, e aofia ai ma na atunuʻu e leai se auala i fafo atu o le sami, o setete ua taʻua o landlocked.
O vaitafe uma ei ai a latou lava fausaga. O le amataga o le vaitafe o lo oi le vaega valaauina pepe fou, lea e faaauau e le vasega, le mamao i le va o le mafuaʻaga ma le gutu.
I le pito i luga auala e mafai ona e vaʻai atu i le tifato maualuluga ma se televave o gaioi o le vai, ma le tafia i le itu taumatau. O vasega i luga e, i le tulaga o le mago, o vanu. I le ogatotonu ma lalo e oʻo atu i le malifa o le alualu lemu, e faʻaauau pea le felauaiga ma oʻo atu le eleele tafia, faʻalauteleina le Vanu. O le auala o le ana lea e tafe ai le vai, ma o le gutu o le avanoa lea e liligi ai i ai le vai.
O le faʻavasega o alavai o vaitafe ua alagatatau ai ona fausia se maliega autasi e fuafua ai poʻo le fea le vaitafe ma o le a le vaitafe ma vaitafe, vaitafe vai e maua ai se tafe i le vaitafe e aunoa ma le autu. E masani ona faʻamatalaina e vaitafe autu o le tafe tele o vai, poʻo le sili atu lona umi poʻo le alavai vaega. O nisi taimi o le lapoʻa ma le tafe o vaitafe e tutusa ma vaitafe, pe o le tulaga o le maualuga tafe suia e tusa ai ma le taimi o le tausaga. Ole mafuaʻaga lea e masani ai ona faʻaigoa vaitafe lava ia i le tele o auala, poʻo vaitafe sili ona taua e faʻaigoa i auala eseʻese.
O le laufanua o Amerika i Matu o le fale i le tele o vaitafe, o le tele o latou fesoʻotaʻi ma le tele Misisipi-Missouri-Ohio pesini, lea nofoia latalata 6000 kilomita. O se itulagi mauʻoa i vaituloto, ae maise lava le faʻavaeina amataga, lea o loʻo nofoia le tele o Kanata. O le lisi o loʻo sosoʻo mai o le a faʻaalia ai ni faʻataʻitaʻiga o vaitafe i Amerika i Matu, ma se faʻamatalaga puʻupuʻu o mea sili ona taua o latou:
- Vaitafe o Misisipi: Faʻaaoga le ogatotonu o le Iunaite Setete. E tafe i le va o matu o Minnesota ma le Fagaloa o Mekisiko, ma lona umi e toeititi 4,000 sikuea kilomita.
- Vaitafe o Mackenzie: Vaitafe umi o Kanata, na amata mai i le Great Slave Lake, i Northwest Territories. E magoto ifo i le sami o Beaufort, i le eria o Kanata.
- Vaitafe o St. Lawrence: Na fanau i Ontario, Kanata, ma gaogao tuʻusaʻo i le Vasa Atalani, ina ua maeʻa ona sopoʻia le nofoaga ua taʻua o San Lorenzo, le pito tele i le lalolagi.
- Vaitafe o Colorado: E tusa ma le 2,500 kilomita le umi. A pasia le Setete o Arizona, na te fausiaina se tasi o sili ofoofogia o le natura, le mea e taʻu o le 'Grand Canyon o le Colorado'.
- Vaitafe o Misuri: Vaitafe e sopoʻia Fanua Laugatasi o le Iunaite Setete. O lona pesini na atiaʻe mo le faʻasusuina, faʻatonutonuina o lologa, ma le faʻatupulaia o le eletise.
- Rio Grande
- Vaitafe o Yucón
- Vaitafe o Churchill
- Vaitafe o St. Clair
- Vaitafe o Motagua
- Vaitafe o Grijalva
- Vaitafe o San Pedro
- Vaitafe o Nelesoni
- Vaitafe o Hudson
- Vaitafe o Potomac
- Vaitafe o Columbia
- Vaitafe o Balsas
- Vaitafe o Detroit
- Vaitafe o Yaqui
- Vaitafe o Arkansas
E mafai ona tautuaina oe:
- Vaitafe o Amerika i Saute
- Vaitafe o Amerika Tutotonu