Tusitala:
Laura McKinney
Aso O Foafoaga:
8 Apelila 2021
Faafouga Aso:
11 Mae 2024
Anotusi
E suʻesuʻe le natura, e faʻaaogaina le vaevaega o vaega o lafoga tagata ola i kulupu. Tasi o nei vaega vasega tagata e i ai ni uiga tutusa i le tutusa.
O le tuʻufaʻatasiga o vaega o lafoga o loʻo mulimuli mai (mai le lautele i le sili atu faʻapitoa):
Nofoaga - Malo - Phylum poʻo le vaevaega - Vasega - Poloaʻiga - Aiga - Ituaiga - ituaiga
O lona uiga o malo e matua tele vaevaega.
O a Malo?
- Manu: Tagata ma le agavaʻa e minoi, e aunoa ma le chloroplast poʻo le sela pa, ma faʻatupuina embryonic. O meaola eukaryotic.
- Plantae: Photosynthetic ola mea ola, aunoa ma le mafai ona minoi, ma sela sela tele aofia ai cellulose. O meaola eukaryotic.
- Fungi: Tagata ma sela sela fausiaina tele o chitin. O meaola eukaryotic.
- Protista: Uma eukaryotic meaola e le fetaui ma uiga e mafai ai ona latou faʻavasegaina i totonu o le tolu muamua malo. Eukaryotic sela o mea ia e i ai le kulimi eseʻese mai isi vaega o totoe.
- Monera: Prokaryotic tagata, o lona uiga, i latou o latou sela e leai se eseʻesega fatu.
Tagaʻi foʻi: 50 Faʻataʻitaʻiga mai Malo Taʻitasi
Uiga o le Manu Manu
O le malo manu (Manu) kulupu faʻatasi se tele o meaola eseese e faʻafetauiina uiga eseese:
- Eukaryotic sela: O le autu o nei sela ua vavaeʻese mai le cytoplasm e se sela membrane. I nisi upu, o le faʻamatalaga kenera e vavaeʻese mai le cytoplasm.
- Heterotrophs: Latou te 'aʻai i meaola e sau mai isi mea ola.
- Multicellular: O latou na o loʻo faia e lua pe sili atu sela. O meaola uma e faia i miliona o sela.
- Fuafua: I meaola, o sela e fausia ai mea e faʻatulagaina e taʻua o le tino. I totonu o latou, o sela e tutusa uma ma masani ona tufatufaina. O a latou amioga faʻale tino e tuʻufaʻatasia. O sela o le tino e tutusa o latou amataga faʻavae.
- Malosiaga gaioi: E le pei o isi mea ola (pei o laʻau poʻo laumei), o manu ei ai anatomical fausaga i o latou tino e faʻatagaina ai latou e feoaʻi.
- O puipui sela e aunoa ma le chloroplast: O le vailaʻau e mafai ai e laʻau ona faʻatinoina photosynthesis. Talu ai e leai ni chloroplast i manu, e tatau ona latou fafagaina isi meaola (heterotrophs)
- Atinaʻe Embryonic: Mai le tasi zygote (sela mafua mai le tuʻufaʻatasia o le tama gamete ma le fafine gamete), embryonic atinaʻe amata sela faʻateleina seʻia oʻo atoa le tino ua faia, ma lona tele o sela eseese, sela, totoga ma faiga.
Tagaʻi foʻi:
- O a Autotrophic ma Heterotrophic Faʻalapotopotoga?
Faʻataʻitaʻiga o Malo Manu
- Tagata soifua (Homo Sapiens): Phylum: faʻafesoʻotaʻi. Subphylum Vertebrate. Vasega: mammal. Poloaʻiga: Peraimeri.
- Loi (Formicidae): Phylum: arthropod. Subphylum: Hexapod. Vasega: iniseti. Poloaʻiga: hymenopteran.
- Eoperipatus totoro: phylum: anufe velvety. Vasega: udeonychopohora. Poloaʻiga: Euonychophora. Aiga Peripatidae.
- Pi (anthophila). Phylum: faʻasolosolo Vasega: iniseti. Poloaʻiga: hymenopteran.
- Pusi fale (felis silvestris catus). Luga: filifili Subphylum: faʻasolosolo. Vasega: mammal. Poloaʻiga: kanivale. Aiga. Feline.
- Elefane (elephantidae): Phylum: faʻafetaui. Subphylum: faʻasolosolo. Vasega: Tina Poloaʻiga: proboscidean
- Kolokotaila (Crocodylidae): Filumumu: faʻafetaui. Vasega: Sauropsido. Poloaʻiga: Crocodilia.
- Pepelu (lepidoptera): phylum: arthropod. Vasega: iniseti. Poloaʻiga: Lepidoptera.
- Fua samasama (mactroid samasama desma). Filumumu: mollusk. Vasega: bivalve. Poloaʻiga: veneroid
- Salemoni (salamo): Filumili: faʻamaoni. Laulaʻau: verbrate Faʻasologa: salmoniformes.
- Iapani sami (delphinidae). Luga: filifili Vasega. Tina Poloaʻiga: cetacean
- Ostrich (struthio camelus). Luga: filifili Vasega: ave Poloaʻiga: struthioniforme
- Penguin: Le pito: faʻauo. Vasega: Ave Poloaiga: sphenisciforme.
- Poʻo tipiina pito: Cordado. Vasega: sauropsid. Poloaʻiga: squamata.
- Peʻa (chiropter): pito: faʻafesoʻotaʻi. Vasega: mammal. Poloaʻiga: chiroptera
- Aniva (lumbrícido): phylum: faʻamamaina. Vasega: clitellata. Poloaʻiga: haplotaxida.
E mafai ona tautuaina oe:
- 100 Faʻataʻitaʻiga o Manu Vertebrate
- 50 Faʻataʻitaʻiga o Manu Invertebrate
- O a Viviparous Manu?
- Faʻataʻitaʻiga o Oviparous Animals
Vaega o le Malo o Manu
O le malo o meaola e vaevaeina i ni vaega tele e taʻua o le phlaela:
- Acanthocephala (Acanthocephalus): anufe parasite (latou maua meaai mai isi ola manu). E i ai le latou "ulu" ma vao tuitui.
- Acoelomorpha (Acelomorphs): anufe acellomed (mautu, e aunoa ma niu) e leai se auala digestive.
- Annelida (Annelids): anufe filifilia (ma ana) o loʻo vaevaeina le tino i mama.
- Arthropoda (arthropods): i ai le chitin exoskeleton (carapace poʻo le faʻatulagaina faapena) ma soʻoga vae
- Brachiopoda (Brachiopods): E i ai a latou loptophore, o se lapotopoto totoga ma tentacles e faʻataʻamilo le gutu. E i ai foi le latou atigi ma lua afuala.
- Bryozoa (Bryozoans): maua loptophore ma anus i fafo atu o le palealii tentacular.
- Chordata (Chordate): E i ai a latou auupega poʻo le tuasivi, e taʻua foi o le notochord. E mafai ona latou leiloa ia pe a maeʻa le faʻavae afuafua.
- Cnidaria (Cnidarians): diblastic manu (maeʻa embryonic atinae aunoa mesoderm) e i ai cnidoblasts (sela e puipuia puipuiga mea)
- Ctenophora (Ctenophores) diblastic manu ma coloblasts (sela e mailei meaai)
- Cycliophora (Cyclophores): manu pseudocoelomed (manu ma le lautele lautele o le leai-mesodermal amataga) ma se gutu faataamilomilo siomia e cilia (manifinifi, lauulu pei o faaopoopoga)
- Echinodermata (Echinod germ): manu ma le "paʻu ma vao tuitui". Latou i ai pentarradiate symmetry (tutotonu symmetry) ma se auivi i fafo faia mai o calcareous fasi.
- Echiura (Equiurodit): O anufe o le sami ma le proboscis ma le "thorn tail"
- Entoprocta (entoproctos): lophophores ma anus aofia i le tentacular pale (totonu anus)
- Gastrotrichia (gastrotricos): meaola pseudocoelomed, ma fao ma lua pipiʻi caudal tubes.
- Gnathostomulida (gnatostomúlidos): manu e i ai auvae uiga eseʻese mai isi manu.
- Hemchordata (Hemichordates): deuterostomous manu (manu o lo latou embryonic tulaga atiaʻe le anus i luma o le gutu), ma pharyngeal slits ma stomocord (o se ituaiga o tuasivi koluma mea e lagolagoina ai le mamafa o le tino).
- Kinorhyncha (quinorhincs): manu pseudocoelomated ma retractable ulu ma vae vae.
- Loricifera (Lorociferous): pseudocoelomed manu ufiufi i se puipuia vaega.
- Micrognathozoa (micrognatozoa): pseudocoelomates ma auvae laʻitiiti ma le faʻalauteleina o le alatoto.
- Mollusca (mollusks): manu vaivai-tino, gutu ma radula ma ufiufi e le atigi.
- Myxozoa (myxozoa) microscopic parasites. E i ai a latou polar capsules e faʻamamalu puipuiga mea.
- Nematoda (nematodes): pseudocoelomated anufe e i ai le chitin cuticle.
- Nematomorpha (nematomorphs) anufe parasite tutusa ma nematodes
- Nemerte (Nemerteans): cellophane anufe (aunoa ma le ana, tino mautu) ma faʻalauteleina proboscis.
- Onychophora (anufe velvety): anufe ma vae e faʻai i chitin fao.
- Orthonectide (orthonrectidae): parasites ma cilia (lauulu pei o faʻaopoopoga)
- Phoronida (phoronids): anufe foliga faʻagaau ma le manava U-foliga.
- Placozoa (placozoans): tolotolo manu
- Platyhelminthes (flatworms): anufe ma cilia, aunoa ma se nusipepa. Ole toʻatele o latou e papala.
- Pogonophora (pogonophos): o ni meaola e pei o ni faagaau ma se ulu e mafai ona toe ave i tua.
- Porifera (omomi): parazoans (manu e leai ni maso, neula poʻo totoga i totonu), ma afu 'eseʻese pu i le tino, e aunoa ma le faʻamatalaina symmetry.
- Priapulida (priapulids): pseudocoelomated anufe ma se faʻalauteleina proboscis siʻomia e papillae.
- Rhombozoa (rhombozoa): papala na faia i nai sela.
- Rotifera (rotifers): pseudocoelomates ma le pale o cilia.
- Sipuncula (sipuncúlids) anufe felelei ma gutu faʻataʻamilomiloina e sulu.
- Tardigrada (urosa vai): ogalaau vaevaeina, ma valu vae fao matiu po o ipu suction.
- Xenacoelomorpha (xenoturbellids): anufe deuterostomous ma cilia.