Anotusi
O le americanism O ni upu na aumai mai Amerika Amerika gagana ma faʻaaogaina i isi gagana. Mo faʻataʻitaʻiga: tapaa, sukalati sukalati.
O i latou o se faʻataʻitaʻiga o se gagana faʻaaitalafu, o lona uiga, o le faʻaaogaina o upu mai se isi gagana i tagata tautala i se tasi gagana.
O loʻo faʻaaogaina foi le upu Americanism i se fesoʻotaʻiga faʻaopoopo: upu mai gagana i fafo (faʻapitoa mai gagana a le faʻalapotopotoga, Sipaniolo ma le Igilisi) e fesuiaʻi mo le faʻaaogaina i Amerika Amerika faitau aofaʻi.
O soʻotaga i le va o le gagana Sipaniolo ma gagana a Amerika Amerika e masani ona tupu ona o le malosi o fesuiaiga i le va o tagata faʻataʻitaʻi ma tagata o le atunuʻu.
Tele o ituaiga (uma manu ma laʻau) maua i Amerika sa leai ni igoa i le Sipaniolo mo le faigofie mea moni latou te leʻi vaʻaia lava e se Spaniard. O le mea lea, o le tele o upu tatou te faʻaaogaina nei i le Sipaniolo e sau mai i gagana a le atunuʻu.
Tagaʻi foʻi:
- Latina leo overs
- Nofoaga (mai atunuʻu eseʻese)
- Tagata mai fafo
Faʻataʻitaʻiga o Amerika
- Pepa o le Chili (mai le Taino)
- Alpaca (mai i Aymara "uma-paka")
- Uala (mai le Taino)
- Koko (mai le Nahuatl "cacáhua")
- Cacique (ma le amataga mai i tagata o le Caribbean)
- Faʻaliliuga (mai le Taino)
- Malae pasiketipolo (mai Quechua)
- Paʻu (mai Quechua)
- Faatoʻaga (mai Quechua)
- Kapule (mai i le Nahuatl)
- Pulu (mai i le Nahuatl)
- paʻu (mai i le Nahuatl)
- Sana (mai Quechua "choccllo")
- Sika (mai ia maya)
- Kokoka (mai Quechua "kuka")
- Condor (mai Quechua "cúntur")
- Coyote (mai le Nahuatl "coyotl")
- Uo (mai i le Nahuatl)
- Guacamole (mai i le Nahuatl)
- Guano (mai le Quechua "wánu" o lona uiga o fetilaisa)
- Iguana (mai le Antillean)
- Valaʻau (mai Quechua)
- Sega (o le amataga Caribbean)
- Ato (mai le Antillean)
- Malon (o le Mapuche)
- Sana (mai le Taíno "mahís")
- Maraca (mai Guaraní)
- Paʻaga (mai Quechua "mati")
- Rhea (mai Guaraní)
- Ombú (mai Guaraní)
- Avocado (mai Quechua)
- Pasa (mai Quechua)
- Tama (mai Quechua)
- Papaya (o le amataga Caribbean)
- Lavalava ato (mai i le Nahuatl)
- Fagota (o le amataga Caribbean)
- Cougar (mai Quechua)
- Quena (mai Quechua)
- Tamale (mai i le Nahuatl)
- Tapioca (o le tupí)
- Tamato (mai le Nahuatl "tomatl")
- Toucan (mai Guaraní)
- Vicuña (mai Quechua "vicunna")
- Yacaré (mai Guaraní)
- Yucca (mai le Taino)
Sili Amerika (faʻamatalaina)
- Avocado. O lenei fualaʻau e taʻua foi o le avoka, e sau mai le ogatotonu o Mexico. O lona igoa e sau mai le Nahuatl gagana, o se gagana muamua atu i le Aztec aganuu. I le taimi nei ua tupu le avoka i nofoaga vevela ma ua auina atu i fafo i le lalolagi atoa.
- Barbecue O le masani a le kukaina o aano o manufasi o loʻo tautau i luga o fata i luga atu o malala, e taʻua foi o le tunutunu. O le upu papakiu e sau mai le gagana Arawak.
- Pinati Faʻapea foi ma pinati, o se legume, o lona uiga, o se ituaiga o fatu o loʻo i ai, i lenei tulaga, i totonu o se keli. Na iloa e tagata papalagi i le taimi na manumalo ai Amerika, talu ai na faatafunaina i Tenochtitlan (Mexico nei). O lona igoa e sau mai le Nahuatl gagana.
- Canarreo Faʻatutuina o vaʻaola o le sami e fausia latalata i le talafatai. O se faʻaaliga e faʻaaogaina i Cuba.
- Fagota O ni vaʻa vaiti e feoaʻi i le aloalo. Na fausiaina i latou e tagata moni i laʻau paʻu ma faaaoga le sua o laau. I le ogatotonu o le luasefulu seneturi na gaosia ai i le alumini ma o loʻo fai nei i fiberglass.
- Mahogany Laʻau o nisi laʻau o le teropika sone o Amerika. E i ai lona lanu mumu lanu mumu e iloa ese ai mai isi ituaiga laʻau. O loʻo faʻaaogaina i le faiga o kapeneta (fausiaina o meaafale laupapa) aua e faigofie ona galulue faʻatasi ai ma e teteʻe atu i parasite ma susu. O kitara e sili ona lelei e faia foʻi mai le mahogany.
- Ceiba. Laʻau fugalaʻau faʻailoaina e le stingers o talavou faʻataʻitaʻiga i luga o le ogalaau. Latou te nonofo i vaomatua vevela o le mea ua taʻua o Mekisiko ma Pasila.
- Sukalati E leʻi iloa se sukalati poʻo se koko i fafo atu o Amerika aʻo leʻi manumalo. O uluaʻi tagata o Mekisiko na faʻaaogaina ia e inu, ma o lona le faʻatapulaaina taumafaina o se faʻailoga mo le sili mataʻutia fitafita i le Mekisiko aganuʻu. Sa faʻaaogaina o se tupe o fesuiaʻiga i le va o aganuʻu eseese. Na iloa o ia e papalagi faafetai i le folauga lona fa o Christopher Columbus i le 1502 ma faaaogaina lona igoa.
- Afi o Afi. Faʻaigoaina foi tucu-tucus, o lona igoa faʻasaienisi o le pyrophorus. O se iniseti bioluminescent (malamalama-gaosia) e fesoʻotaʻi ma afi fuimu ae e lua moli e latalata i le ulu ma le tasi i luga o le manava. Latou te nonofo i vaomatua o Amerika, i nofoaga mafanafana e pei o le teropika ma subtropics.
- Hummingbirds Faʻatasi ai ma le sili ona laʻititi manu ituaiga o loʻo i ai. Ina ua maua i latou i Amerika, sa sailia i latou e tagata papalagi e aunoa ma le fiu e faʻaaoga o latou fulu e fai ma teuteuga mo teuga o ofu, ma mafua ai loa ona mou ese atu ituaiga eseese.
- Faʻamoe po o le hammock. O se tapoleni faʻaloloa poʻo se upega, a nonoa ona pito i faʻamau faʻamau, tumau tumau le tumau. Tagata o loʻo tu i luga ia latou, faʻaaogaina latou e malolo pe moe. O le upu hammock e sau mai le gagana Taíno, lea sa i ai i le Antilles i le taimi o le manumalo. Hammocks na faʻaaogaina i Amerika ma na vaetamaina talu mai le seneturi lona 16, na faʻamanuiaina mai le feoaʻi o le moega: e feoaʻi ma le vaʻa ma o le tagata e moe i totonu e le mafai pa'ū, pei o le mea e tupu i se moega tumau.
- Afā. Vaaiga tau i le Meteo o loʻo i ai lona tapunia faʻataʻamilomilo i se nofoaga maualalo. Matagi malosi ma timuga e tupu. O ni mea masani ia o sone o le teropika, mafuaʻaga na ala ai ona feiloaʻi tagata Sipaniolo ma i latou i le taimi o le nofoia o le ogatotonu o Amerika.
- Jaguar po o jaguar. Feline o le ituaiga o panthers. O le igoa e sau mai le upu "yaguar" lea i Guarani o lona uiga manu. O latou lanu peleue e mafai ona eseese mai le samasama samasama i le enaena mumu. E i ai foʻi faʻataʻamilo nofoaga e faʻatagaina ai ona faʻamoe ia lava. E foliga pei o le nameri ae lapoʻa. E nofo o ia i togavao ma togavao a Amerika, o lona uiga e leʻi iloa o ia e le Sipaniolo aʻo le i faia le taua, ma e tatau ona latou aʻoaʻoina lona igoa mai Guaraní.
- Ponco. O lenei ofu maua lona igoa mai Quechua. O se tafatolu o ie mamafa ma mafiafia o loʻo i ai se pu i lona ogatotonu e ui atu ai le ulu, faʻatagaina le ie e faʻamau i luga o tauʻau.
- Tapaa. O le mea e ofo ai, e leʻi faʻaaogaina e tagata Europa le tapaa aʻo leʻi oʻo le aʻoga. I Europa na amata faʻaaogaina i le seneturi lona 16. Peitaʻi, e i ai le talitonuga, i Amerika na faʻaumatia e oʻo i le tolu afe tausaga a o leʻi afio mai Keriso. O tagatanuu na masani ona ulaina, lamuina, 'ai, inu ma e oo lava i le gaosia o kulimi mo vailaʻau eseese.
Tagaʻi foʻi:
- Quechuism
- Nahuatl upu (ma o latou uiga)
Mulimuli ma:
Americanism | Gallicism | Latina |
Anglicism | Siamani | Lusism |
Arapi | Hellenism | Mekisiko |
Faʻaola | Indigenism | Quechuism |
Faʻalavelave | Italia | Vasquismos |