Anotusi
O le apili poʻo se mea faʻatino galuega O le faʻagaioiga o le gagana e faʻaaogaina pe a tatou taumafai e faʻatupu le tagata e mauaina le feʻau i nisi auala (tali se fesili, faʻaavanoa se faʻasologa). O lesi foi mea: Faalogo. / Leai se ulaula.
Lenei gaioiga e masani ona faʻaaogaina e oka ai, fesili pe fesili, ma e taulaʻi i le tagata e taliaina ona o se suiga o uiga e faʻamoemoeina ia te ia. O le aoga tele foi pe a tuʻuina atu ni upu poʻo ni faʻatonuga tusitusi.
- Tagaʻi foʻi: Faʻasalaga tulafono
Punaoa gagana o le apili galuega tauave
- Vocatives. O ni upu e tautua e valaʻau pe faʻaigoa ai se tagata pe a matou talanoa i ai. O lesi foi mea: Faalogo mai ia aʻu, Pablo.
- Faʻatusatusaina faiga. O le kalama auala e faʻaaogaina e faʻaalia ai faʻatonuga, poloaʻiga, talosaga, talosaga poʻo manaʻoga. O lesi foi mea: Auai i lenei mea!
- Faʻamataʻu. Infinitives mafai ona faʻaaogaina e avatu ai faʻatonuga poʻo faʻasa. O lesi foi mea: Leai se paka.
- Fesili fesili. Soʻo se fesili e manaʻomia se tali, o lona uiga, e fesili mo se gaioiga i le vaega a le tagata e taliaina. O lesi foi mea: E te malilie?
- Upu fesoʻotaʻi. O i latou o upu poʻo fasifuaitau ia, i le faʻaopopoina i le i ai o se tuusao (denotative) uiga, i ai se isi uiga i se faʻatusa poʻo se faʻatusa. O lesi foi mea: Aua le gūgū!
- Nauna. O i latou o soʻoga e avane se manatu i le nauna latou faʻasino i ai. O lesi foi mea: E manaʻomia le faʻatinoina o lenei mataupu maaleale.
Faʻataʻitaʻiga o fuaiʻupu ma faʻaaoga apiliaga
- Tapuni le faitotoʻa.
- O ai o outou o Juan?
- Leai se ulaula.
- E mafai ona e fesoasoani mai faamolemole?
- Ave lua ma totogi mo le tasi.
- Lau susuga, faamolemole aua e te tuua lau faamalu iina.
- Paʻu mo le 5 minute i le maualuga saosaoa.
- Maua le fata.
- Fesoasoani i le tamaitai, faamolemole.
- Aua le misia lenei avanoa tulaga ese.
- Tuʻu mai lau pepa faʻaopoopo e faʻailoa ai le totogi saʻo.
- Alu ese ma le faʻaeteete.
- Fai ni totini lima e tiaʻi e tui.
- Vave!
- Tamaiti, aua le soʻona pisa.
- Siaki atu!
- Pablo, sau loa nei.
- E mafai ona e aumaia se ipu kofe mo aʻu?
- Vaʻai i ata ma suʻe eseʻesega e lima.
- O i ai se vai i totonu o lena sioki?
- Aloese mai tamaiti.
- Faʻaaoga le potu 1 mo le vailaʻau.
- Faʻatau ni oloa sili se lua i se tau faʻapitoa.
- Tape le moli ae e te leʻi alu.
- Aua le tali i lenei tuatusi imeli.
- Tatou faʻalogo ae tatou te leʻi tautala.
- Tatou o loa i fafo i le taimi e tasi.
- Tali mai ia te aʻu.
- E i ai se tasi iinei?
- Faaeteete!
E mafai ona tautuaina oe:
- Tusitusiga finau
- Tatalo faʻamalosi
Gagana galuega
O aoga o le gagana e fai ma sui o eseʻese mafuaʻaga ua tuʻuina atu i le gagana i le taimi o fesoʻotaʻiga. Taʻitasi latou o loʻo faʻaaogaina ma nisi faʻamoemoega ma faʻamuamua se tasi itu o fesoʻotaʻiga. O le aoga o le gagana na faamatalaina e le failotu Roman Jackobson ma ono:
- Faʻatinoga poʻo le faʻaaogaina o apili. E aofia ai le faʻaosofia poʻo le faʻaosofia o le soʻotaga e faia se gaioiga. E faʻatotonugalemuina ile tagata e taliaina.
- Faʻagaioiga faʻaaoga. E taumafai e tuʻuina atu se sui e avea ma faʻamoemoega pe a mafai le mea moni, faʻamatalaina le tagata talanoa e uiga i ni mea moni, mea na tutupu poʻo ni aitia. O loʻo taulaʻi i le mataupu autu o talanoaga.
- Galue manino. E faʻaaogaina e faʻaalia ai lagona, lagona, faʻaletino tulaga, lagona, ma isi. E faʻa-emitter-ogatotonu.
- Galue poetic. E saili e faʻafouina le ituaiga o gagana e mafua ai se matagofie auga, taulaʻi i le feʻau lava ia ma faʻafefea ona fai mai. E taulaʻi ile feau.
- Phatic galuega. E faʻaaogaina e amata ai se fesoʻotaʻiga, e faʻatumau ai ma faaiʻu ai. E totonugalemu ile alavai.
- Galue metalinguistic. E faʻaaogaina e talanoa ai i le gagana. O le code-centric.