Anotusi
O le parasitism e fesoʻotaʻi tuʻusaʻo ma se faʻapitoa va fealoaʻi, o le faiā faʻavae i le va o meaola e lua, lea e ola ai le tasi ae afaina ai leisi. O le lua tatau protagonists o le parasitism sootaga o le tasi e auai i le isi tagata siosiomaga (le faʻamaʻi) ma le tasi e maua ai auala mo le gaioiga o le parasite (valaʻauina Malu).
E tele auala e mafai ona tupu ai le faiā, ma e mafai e le talimalo ona vaʻai faʻatele pe laʻititi afaina e le papala e i ai ni aoga mo le tali atu. Saunia e uiga o le parasitism sootaga o le upu lea e masani ona extrapolated ma ave i isi uiga, aofia ai le faʻataʻitaʻiga o tagata soifua lea e faʻaogaina ai e nisi tagata isi.
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o siama
O le parasite, o nisi taimi e nofo i totonu o lona talimalo. O le vaega tutotonu o lenei ituaiga o parasitism e faapea o le talimalo ia i latou ni vailaʻau faʻamalosi tino, e fesoʻotaʻi ma le papala, masani ona aofia ai le tele o micro-parasites.
I le isi itu atonu latou ectoparasites i latou e le maua i totonu o isi faʻataʻitaʻiga, lea o le sili ona masani ai tulaga atonu o lena o fuamoa faʻapipiʻi i se ofaga e le o latou. O meaola talimalo e masani ona atiaʻe ni puipuiga e faʻatapulaʻa ai gaioiga a siama, e pei ona tupu i laʻau e gaosia ni vailaʻau oona e faʻatamaia le fungi.
I leisi itu, e masani foi mo a coevolution faiga lea ituaiga suiga lua saili e faʻataunuʻuina la latou faʻamoemoega: le au talimalo saili e aloese mai le avea ma taulaʻiga o parasite, ae o le parasites evolve e faʻaauau afaina ai le au talimalo.
E mafai ona tautuaina oe:
- Faʻataʻitaʻiga o Symbiosis
- Faʻataʻitaʻiga o Filifili Meaʻai
- Faʻataʻitaʻiga o le Mutualism
- Faʻataʻitaʻiga o Fetuunaiga o Mea Ola
Masani pe a avea sui ma parasite, alualu i luma leiloa physiological poʻo metabolic galuega. O le aveʻesega o molelaula mai le talimalo e le manaʻomia ai le tuʻufaʻatasia o la latou lava, e pei ona tupu i siama e masani lava o mataupu ole parasitism. E masani lava o le parasitism e le vaʻaia e le le lavalava mata, ae mai le taimi lea o le talimalo afaina ai le faʻaleagaina mafua mai i le siama, masani ona le lava meaai poʻo faʻamaʻi.
O se tulaga e masani ona tupu e valaauina hyperparasitism. Ole mea lea e tupu pe a ola se papala mai seisi parasite: o faʻasologa parasite na faia i nei tulaga o mea ia e maua ai le poto masani ma le faʻamalosiʻau, faʻapea foi ma se tasi o faʻavae mo le faʻatonutonuina o meaola ma faʻamaʻi.
Faʻataʻitaʻiga o le parasitism
O mataupu nei o loʻo avea ma parasitism, e tusa ai ma le faʻamatalaga vaʻai.
- Faʻafiafiaga: Parasites e ola i luga o le paʻu o manu, mafua ai siama ma lafi i le fulufulu.
- Anite: O iniseti e faʻasasaʻo laʻau, faʻatamaʻiaina toeitiiti atoa.
- Saculina: Mai le aiga potumoe. A maua se paa, na te tuiina le vaega vaivai o lona lava tino iina, ma faʻamamaina.
- Larau: Latou te fafagaina le toto o isi manu.
- Anufe: E taatele i manu ma tagata, latou te fafagaina e ala i le aveʻese o mea aoga ma osofaia isi totoga.
- Tika: O fafo parasite e fafagaina le toto o le au talimalo, salalau faʻamaʻi pei o typhus.
- O lapisi a le Emerald cocroach: O le parasite na te faaputuputuina pakalasi ma lona faʻamaʻa. E tuiina ia fuamoa, ma a oʻo ona fofoa le olataga latou te fafagaina luga o le le taua aʻa o le ipo.
- Amoebas: Parasites o manaʻo o manu ma tagata, mafua ai le le lelei o meaʻai ma faʻamaʻi.
- Anufe Guinea: E nofo i microscopic fleas i vai vaitafe. O le inuina o lena ituaiga vai e mafai ai e le anufe ona ulufale i totonu o le tino, lea e fai ai pupula i luga o le paʻu ma maua ai se lagona mu.
- Siama: Parasites e galue i luga o laʻau ma manu, mafua ai le tele o faʻamaʻi.
- Helminth: Meaola umi-tino manu e afaina ai le tino o isi ituaiga.
- Protozoa: Manu faigofie na faia e a sela, tele o parasite o laʻau ma manu. Latou te gaosia faʻamaʻi pei o Chagas poʻo trichomoniasis.
- Rhodophytes: Red algae, masani parasite o isi rhinophytes. Na te tuiina lona sela sela i totonu o sela o le talimalo, maua ai feusuaʻiga sela o le parasite genome.
- Mites: Laʻititi parasite e nonofo i le paʻu o le tagata, fafagaina faʻalilolilo.
- Pusa o lanumeamata lanumeamata: E tupu i totonu o le sisi, e toe foʻi i ana amioga sili ona fefe e suʻea nofoaga faʻaalia i le vaʻai a tagata uma. O le parasite ola i le digestive system o 'ai' ai, toe gaosia ma faʻasaʻoloto fuamoa i latou feces, masani manulele.
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Foaʻi ma Faʻatoaga (Ma Ata)