Anotusi
A faaputuga fetu O se kulupu o fetu, a tusia se laina e tuʻufaʻatasia i latou i se auala faʻalemafaufau, faia ai se faʻatusa i le lagi. I lenei auala fausia fuainumera o tagata, mea faitino po o manu fausiaina. O lenei ituaiga o faʻatusa i le lagi na aoga mo folauga i aso anamua, talu ai, e ala i nei faaputuga fetu, na mafai ai e vaʻa ona taʻitaʻia latou lava ma latou iloa le mea na latou i ai.
E pei ona matou taʻua i luga o le tuʻufaʻatasiga i le va o manatu na faʻatupuina se faaputuga fetu na (ma) faʻatulafonoina. I nisi upu, latou te le tali atu i se faʻapitoa fesili astronomical ae o le faitioga a le tagata ae le o fetu na faia ai na faaputuga fetu.
Peitaʻi, o nei faaputuga fetu na tusia i lalo ma ua avea ma vaega o fetufaʻafanua fesoʻotaʻi o anamua aganuʻu. E ui lava o fetu o loʻo faia ai le faaputuga fetu e tasi e foliga mai e fai lava si mamao, o le mea moni e mafai ona maua latou miliona miliona kilomita mai le tasi.
Muamua mauaina
O tagata anamua na matauina le lagi ma na amata ona faia le muamua tala i luga o faaputuga fetu, o malo o Sasaʻe Tutotonu ma i latou o Metitirani. Peitai, ma e pei ona uma ona taʻua, talu ai latou te le o faʻatauaina i le natura, tele o latou e mafai ona fetusiaʻi i faaputuga fetu o se faʻapitoa malo ae o le isi malo le mafai ona iloaina o ia pei o lea.
Faʻaliga mataʻupu
O faaputuga fetu e mafai ona maitauina saʻo e ala i le vaai atu i le lagi lagi. Ae ui i lea, mo se sili atu maitau lelei e tatau ona faia se vaʻaiga mai le lagi lagi i le fanua, talu ai i le taulaga, o se faʻaiuga o moli ma le siosiomaga faʻaleagaina, le susulu o le po lagi lagiuli, aloese mai le vaʻaia uma avanoa avanoa i le lagi.
E aoga foi le mauaina, muamua, se faʻafanua o le lagi lagi, e suʻe ai faaputuga fetu i totonu. O se aga masani le vaevaeina o faaputuga fetu i ni vaega tetele se lua. Ua vaeluaina uma i le latou tulaga i le lagi e faʻatatau i le equator:
- Faaputuga fetu i Matu. O loʻo tu i latou ile itu i matu ole laina ole Ekueta.
- Faaputuga fetu i Saute. O loʻo tu i latou i saute ole laina laina laina laina tutusa
O le faʻavae
O nei foafoaga na aoga tele, aemaise lava mo folauga i le po i taimi anamua o le leai o tekonolosi matua faʻatapulaʻaina ai le folau o seila (seʻi vagana ai le faʻaaogaina o se tapasa).
I lenei auala na mafai ai e le tautai (i le matauina o fetu ma nei faaputuga fetu) iloa le mea e tatau ona latou o i ai faʻavae i luga o le iloaina o le mea e taunuʻu i ai ma le auala e tatau ona latou mulimuli ai ina ia aua le se ese.
Faʻataʻitaʻiga o faaputuga fetu
- Faaputuga fetu o Saina. O faʻataʻitaʻiga o ia mea:
Igoa Saina | Igoa i le Sipaniolo | |
1 | Jiao | O nifo e lua |
2 | Kang | Le ua |
O le Tarako | ||
3 | Gave | O le Root poʻo |
Le faʻavae | ||
4 | Fang | O le Lotoa pe |
5 | Le potu | |
6 | Xin | Le fatu |
Le Afi Tele | ||
7 | Wei | O le siʻusiʻu o le tarako |
8 | Hee | O le faamama pe |
O le faʻamama | ||
9 | Dou | O le Ladle |
O le Bizco | ||
10 | Niu | O le povi |
11 | Wildebeest | O le fafine |
12 | Xu | O le lagona gaogao |
O le vevesi | ||
13 | Wei | O le vaʻa |
14 | Shi | Fale |
15 | Bi | Pa i Sisifo |
16 | Kui | Le tiʻetiʻe solofanua |
O Le Malolosi | ||
17 | Lou | Le faaputuga |
18 | Wei | Le manava |
19 | Mao | Talosaga |
20 | Bi | O le Steak poʻo le Mumu |
21 | Zi | Gutu |
22 | Shen | Orion |
23 | Jing | Le agalelei |
Le pu | ||
24 | Gui | Agaga |
25 | Liu | Le Paranesi a Willow |
26 | Le manu | |
27 | Zhang | Le Au Faʻafefe |
28 | Ioe | O apaʻau |
29 | Zhen | O le taavale solofanua |
- Faaputuga fetu Hindu. O faʻataʻitaʻiga o ia mea:
- Ketu (lunar node node)
- Shukra (Venus)
- Ravi poʻo Suria (La)
- Chandra (Masina)
- Mangala (Mars)
- Rahu (lunar node node)
- Guru poʻo Bríjaspati (Jupiter)
- Shani (Saturn)
- Budha (Mercury)
- Faaputuga fetu muamua-Columbian. O faʻataʻitaʻiga o ia mea:
- Citlaltianquiztli (Le Maketi)
- Citlalxonecuilli ("Faʻavae vae")
- Citlalcólotl poʻo Colotlixáyac (El Alacrán)
- Citlallachtli (O le malae o le taʻaloga polo "tlachtli")
- Citlalmamalhuaztli (Los Palos Saca-fuego)
- Citlalocélotl (O le Jaguar)
- Citlalozomatli (The Monkey)
- Citlalcóatl (Le Gata)
- Faaputuga fetu o le Zodiacal. O faʻataʻitaʻiga o ia mea:
- Aries
- Taurus
- Gemini
- Kanesa
- Leo
- Virgo
- Libra
- Scorpio
- Sagittarius
- Capricorn
- Koneteina
- Pisces
- Faaputuga fetu o Ptolemy. O faʻataʻitaʻiga o ia mea:
- Faaputuga fetu o le Aquarius
- Faaputuga fetu o Andromeda
- Faaputuga fetu o Akula
- Faaputuga fetu
- Faaputuga fetu a Aries
- Faaputuga fetu Auriga
- Faaputuga fetu o Bootes
- Faaputuga kanesa
- Faaputuga fetu Canis Maior
- Canis Laʻititi fetu
- Faaputuga fetu o Capricorn
- Faaputuga fetu o Cassiopeia
- Constellation Cepheus
- Faaputuga fetu o Centaurus
- Cetus faaputuga fetu
- Constellation Corona Australis
- Constellation Corona Borealis
- Faaputuga fetu o Corvus
- Faaputuga fetu o Crater
- Crux faaputuga fetu
- Faaputuga fetu o Cygnus
- Faaputuga fetu Delphinus
- Faaputuga fetu o Draco
- Faaputuga fetu Equuleus
- Faaputuga fetu o Eridanus
- Faaputuga fetu gemini
- Faaputuga fetu o Hercules
- Faaputuga fetu
- Leo faaputuga fetu
- Faaputuga fetu Lepus
- Faaputuga fetu o Libra
- Faaputuga fetu Lupus
- Faaputuga fetu o Lyra
- Ophiuchus faaputuga fetu
- Faaputuga fetu o Orion
- Constellation Ursa Major
- Constellation Ursa Minor
- Faaputuga fetu o Pegasus
- Perseus faaputuga fetu
- Faaputuga fetu o Pisces
- Constellation Piscis Austrinus
- Faaputuga fetu Sagittarius
- Sagitta faaputuga fetu
- Faaputuga fetu Scorpius
- Serpens faaputuga fetu
- Faaputuga fetu o Taurus
- Faaputuga fetu Triangulum
- Virgo faaputuga fetu
- Faaputuga fetu o aso nei. O faʻataʻitaʻiga o ia mea:
- Apus, le manu o le Parataiso
- Camelopardalis, o le kesi
- Chamaeleon, le kamele
- Crux, le koluse
- Dorado, o le iʻa
- Grus, le crane. Na lauiloa o ia Phoenicopterus, o lona uiga "flamenco". O lenei igoa na faʻaigoaina i Egelani i le senituri lona sefulu fitu
- Hydrus, o le male Hydra
- Indus, le Amerika Initia
- Ioritana, le Vaitafe o Ioritana
- Monoceros, o le unicorn
- Musca, o le lele
- Peacock
- Phoenix, o le phoenix
- Tigris, o le Tigris vaitafe
- Triangulum Australe, o le tafatolu i saute
- Tucana, o le touchan
- Volan, le iʻa lele