![Coevolution](https://i.ytimg.com/vi/QDVbt2qQRqs/hqdefault.jpg)
Anotusi
O le coevolution E tupu i tulaga ia e lua pe sili atu foʻi ituaiga o aʻafia i se evolusione evolusione, o lona uiga, latou te oʻo faʻatasi i se evolusione.
O le manatu e fesoʻotaʻi lava i le faʻalagolago o loʻo i ai i le va o ituaiga i le tulaga e, i tulaga uma, o loʻo manaʻomia le i ai o se auala e faʻatupu ai seisi ituaiga gaosia pe suia.
E mafai ona tautuaina oe:
- Faʻataʻitaʻiga o Symbiosis
- Faʻataʻitaʻiga o Fetuunaiga i Mea Ola
- Faʻataʻitaʻiga o Filifiliga Filifilia
- Faʻataʻitaʻiga o Filifiliga Faʻavae
O le coevolution manatu na foaʻiina e le biologist Paul Ehrlich, o le na alualu i luma le manatu taua o le fegalegaleai o laʻau ma vailaʻau o loʻo fausia ai le talaʻaga o talaʻaga o ituaiga o se afi mo le augatupulaga o eseesega.
O le galuega o se vaega o le tele tele suesuega o le saili mo le amataga o mea ola, ma Ehrlich faʻatulagaina nofoaga faʻataʻitaʻiga, maitauina o loʻo i ai mamanu i le faitau aofai dynamics ma gafa faʻavae, faʻapea foi ma itu e faʻatonutonuina ai latou.
Faʻatonuga
O tulaga masani mo le coevolution gaioiga e tupu aloaia e fa:
- Lua ituaiga e tatau ona faʻaalia le fesuiaʻiga i nisi o uiga e faʻaosofia ai le faʻafesoʻotaʻiga i le va o latou atiaʻe;
- E tatau ona i ai sootaga faifai pea i le va o na tagata ma le agavaʻa;
- O na tagata e tatau ona tofi;
- Le fegalegaleaiga i le va o le lua ituaiga tatau ona tali atu, mai maualuga maualuga ma gaosia taimi e tasi i taimi tuputupu aʻe.
Tagaʻi foʻi: Faʻataʻitaʻiga o Filifiliga Filifilia
Faaiuga
E i ai taimi e aliali mai ai le coevolution ia lava i ni auala e maofa ai, e pei o fetuʻunaʻiga o amioga i le va o ituaiga eseese, suiga o le tino o loʻo faʻaaogaina lava e faʻamalie ai nisi gaioiga a se isi ituaiga.
Ona avea lea o le evolusione ma gaioiga faʻasolosolo i se taimi ma se avanoa, ma le fesili a evolusione pei o le ola ua malamalama nei i totonu o alalafaga ma faʻatatau i isi ituaiga, e masani ona faʻavae i luga o puipuiga auala.
O auala e tupu ai le coevolution e tau atu ai i le faʻavasegaga i ituaiga eseʻese:
- Faʻasese: E tupu le Evolution i le tali atu i le amio a le tele o ituaiga, ae le tasi. E leai se faʻamaopoopoga tupuʻaga.
- Fesootaʻiga faʻatasi: O feutanaʻiga i le va o meaola e maua ai se fua faʻatusatusa, lea e faʻatonutonu ai e le tasi le gaioi o isi gametes.
- Gene e ala i le gafa: Coevolution o loʻo unaʻia e suiga i genes autu, ma mo i latou taʻitasi e mafua ai le teteʻe o loʻo iai seisi fesoʻotaʻiga o le faʻamaʻi.
- Faʻafefiloi faiga: O le evolusione e fefaʻasoaaʻi, ma o le fetuutuunai e mafua ai ona nonofo ese le faitau aofai o isi ituaiga.
- Faʻataʻitaʻiga faʻafanua: Fetuʻunaʻiga e eseese taunuʻuga faʻamoemoeina i le faitau aofai o tagata faitau aofaʻi, o lea o le fegalegaleaiga ono coevolve i nisi faitau aofai ae le o isi. O le evolusione faʻataʻitaʻiga mafai mafua ai se ituaiga e felagolagomaʻi ma tele taimi e tasi.
E mafai ona tautuaina oe: Faʻataʻitaʻiga o Symbiosis
Faʻataʻitaʻiga o coevolution faiga
- O le iʻa pailate e puipuia e le malie, a o fufulu o latou nifo, gutu ma mata.
- O ituaiga o laau o le akasia mai Amerika Tutotonu, ma puʻupuʻu ma pupuʻafu i le pito o ona laulaʻau e lalafi ai le nectar, lea o loʻo fai ai ofa e loi e feinu ai.
- O le manufelelei o Amerika na faʻatasi ma aiga toto e pei o aiga o orchids.
- O le peʻa Mekisiko umi-isu isu i luga o le isu o le saguaro cactus, suia lona faʻavae faʻavae faavae i luga.
- O le fualaʻau o le ituaiga Passiflora faatupuina puipuiga aneti-herbsivory ma vailaʻau oona, o se manuia auala faʻasaga i le tele o iniseti. O nisi o latou e sili atu ona ola tele, ma o le mea oona e avea ai latou ma mea le lelei i manu feʻai, o lea na latou tutuliina ai i latou.
- O le taʻamilosaga i le va hares Amerika ma le laau, lea e manaʻomia ai e le 'aisa ona fafagaina i latou ina ia aua le fia' aʻai, ae latou te gaosia alualu i luma maualuluga faʻasologa o resin: o le lapopoʻa faitau aofaʻi ua paʻu ma ua toe amata le taʻamilosaga.
- O le mogamoga ao mai poleni mai le fugalaʻau, ona faʻapipiʻi lea e faʻamautinoa ai meaʻai mo laʻau: e aoga le laʻau pe a fai o loʻo totoe o fatu e avea ma fatu.
- O le faiga tulimanu i le va o le Cheetah ma le impala Na ia faia se ituaiga tauvaga faia i le va o le lua, faʻateleina le saoasaoa e tusa ai ma le evolusione.
- O le ofu talaloa orchid O se iniseti e tai pei o le fugalaʻau e puipui ia lava mai ona fili.
- O le pepe nymphalid viceroy ua felafolafoaʻi ma lanumoana jays, talu ai latou te faʻateʻaina manulele ona latou oona: mimicry maua ai le butterfly puipuiga.
- Faʻataʻitaʻiga o Symbiosis
- Faʻataʻitaʻiga o Fetuunaiga i Mea Ola
- Faʻataʻitaʻiga o Filifiliga Filifilia
- Faʻataʻitaʻiga o Filifiliga Faʻavae